Αριστερά το ταγάρι με τη ρίγανη, πιο δίπλα η τέσα με το φαγητό και το παγούρι με το νερό. Και κάτω απ’ το δένδρο ο άνθρωπος. Σοβαρός, σιωπηλός και σκεπτικός όπως πάντα. Ένας άνθρωπος που έγραψε ιστορία στην Αγια Σοφιά.

Ποιος άραγε μπορεί να ερμηνεύσει το στοχαστικό βλέμμα του πρώην Γραμματέα του χωριού, Δημήτρη Καραζάνου;

Ίσως να συλλογιέται το μέλλον του χωριού, «τα Άγια τούτα χώματα..» όπως έλεγε χαρακτηριστικά.

Ίσως να ατενίζει τα Βράχια της Μαύρης Τρύπας, εκεί όπου οι Γερμανοί απελευθερώνοντάς τον, τον Φλεβάρη του 1944, έδωσαν τέλος στη δίμηνη αιχμαλωσία του από τους άνδρες του ΕΛ. Α.Σ.

Ο μπαρμπα Μήτσος, δεν δίδαξε μόνο με το ακέραιο ήθος του και την άψογη υπηρεσιακή του κατάρτιση στο λειτούργημα που εκτελούσε για 50 σχεδόν χρόνια στο χωριό μας. Αλλά ήταν εκείνος που δίδαξε εμάς τους νεώτερους, να αγαπούμε τη φύση. Δίδαξε με το παράδειγμά του, σαν ο πιο φυσιολάτρης άνθρωπος του χωριού.

Αγαπούσε τα δένδρα και προσβλέποντας στη διατήρηση του δασώδες τοπίου, περιποιόταν έως και τα πιο άγρια που φύτρωναν στην άκρη κάθε χωραφιού. Ποτέ δεν έκοβε τις κορυφές, παρά μόνο τα κλαδιά και πάντα στο κάτω μέρος αυτών.

Είχε υπό την προστασία του, στο χωράφι του στ΄ Αλώνια, έναν Κούμαρο που με το χρόνο, έγινε ο μεγαλύτερος Κούμαρος του χωριού με κορμό σαν μεγάλου δένδρου.

Υπάρχει ακόμα.  «Ο Κούμαρος του Καραζάνου».

Και καμάρωνε κάθε φορά που έβλεπε το καταπράσινο φύλλωμα και με τον ερχομό του φθινοπώρου, τους κόκκινους καρπούς του

Ξεκουραζόταν, περνώντας ατέλειωτες ώρες κάτω απ’ αυτόν, ιδίως τα μεσημέρια του Καλοκαιριού, άλλοτε εν υπνώσει και άλλοτε υπό βαθύ συλλογισμό.

(περισσότερα για τον αείμνηστο Δημήτριο Καραζάνο και για όσους αγαπούν την ιστορία του χωριού μας, παραθέτουμε μετά το τέλος των φωτο).

Ο Γραμματέας εκείνος του χωριού, που αντικατέστησε τον παπαΣωτηράκο το έτος 1932 και αναμφίβολα ο καλύτερος που πέρασε από την Αγια Σοφιά, αυτός που έγραψε ιστορία με το έργο του, ήταν ο αείμνηστος Δημήτριος ΚΑΡΑΖΑΝΟΣ του Ιωάννη.

Ήταν γέννημα θρέμμα Αγια Σοφίτης και υπηρέτησε τον τόπο του «τα Άγια τούτα χώματα» όπως συνήθιζε να λέει, πενήντα περίπου χρόνια, σαρανταοκτώ (48) για την ακρίβεια. Γεννήθηκε στην Αγια Σοφιά το έτος 1909 και μόλις τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο, φοίτησε στο Γυμνάσιο του Καστριού και ύστερα συνέχισε στο Σχολαρχείο της Τρίπολης.

Ήταν άνθρωπος με ακέραιο ήθος και σπάνιες αρετές στον χαρακτήρα. Έντονα θεοσεβούμενος, σοβαρή και δυνατή προσωπικότητα στο χωριό, ενέπνεε κύρος και πειστικότητα σε κάθε προσωπική και υπηρεσιακή, έγγραφη ή προφορική συναλλαγή του. Τα παραπάνω έμφυτα ηθικά του προσόντα, μαζί με τα πνευματικά, συνετέλεσαν ώστε να ασκεί για 48 χρόνια τα υπηρεσιακά του καθήκοντα με υποδειγματικό τρόπο στο χωριό μας. Ο Δημήτρης Καραζάνος αποτελούσε πρότυπο Γραμματέα Κοινότητας και παράδειγμα προς μίμηση για πολλούς συλλειτουργούς του εκείνη την εποχή.

Κανένας δεν τον δίδαξε, κανένας δεν τον ανάγκασε να κάνει κάτι παραπάνω ή παρακάτω απ’ ότι έπρεπε. Κι όμως στο μικρό χωριό με τις σαράντα οικογένειες, το αποτέλεσμα της δουλειάς του ήταν υποδειγματικό και στάθηκε σωτήριο απέναντι στον τόπο του. Μοναδικά του εργαλεία στο ισόγειο του σπιτιού του που χρησιμοποιήθηκε για πολλά χρόνια ως Κοινοτικό Γραφείο, ήταν ένα σιδερένιο στρογγυλό τραπέζι, ένα λυχνάρι με λάδι κι ένα μεγάλο μαγκάλι με μισοσβησμένα κάρβουνα. Ακόμα, ένα παλτό στην πλάτη, το καλαμάρι και η πέννα του, που κάθε τόσο στράβωνε. Παρόλα αυτά, το κάθε έγγραφο ήταν γραμμένο σαν σε τυπογραφείο.Ευανάγνωστο, χωρίς μουτζούρες και ανορθογραφίες, με άψογο καλλιγραφικό χαρακτήρα, ο οποίος ήταν η αιτία να αποσπά πλείστες φορές επαίνους από τον εκάστοτε Νομάρχη και άλλους Δημόσιους Λειτουργούς.

Η πέννα, αυτή η δυνατή, ανεπανάληπτη και αποτελεσματική πέννα του Γραμματέα της Κοινότητας Δημήτρη Καραζάνου, ήταν η κύρια αιτία που καθ’ υπόδειξη του εκάστοτε Προέδρου, έγραψε αμέτρητες σελίδες αναφορών, αιτήσεων κ. λ. και με τη σκληρή δουλειά όλων των συγχωριανών του, πέτυχε το ακατόρθωτο για το χωριό μας: Ανοικοδόμηση, Σχέδιο Μάρσαλ, UNRA , Διάνοιξη δρόμων προς Παρθένι, Ρίζες, Κ. Δολιανά, Υδραγωγείο χωριού, Τσιμενταύλακα, Στάση τρένου, Δ.Ε.Η., Ο.Τ.Ε., Τσιμεντωστρώσεις, Δασαρχείο, Αγροτικά, Συνταξιοδοτικά κ. λ. θέματα. Η συντακτική διατύπωση του κάθε εγγράφου, ιδανική. Η επιχειρηματολογία αδιασάλευτη και η χρήση των κατάλληλων σχημάτων λόγου, κατά περίπτωση, η αρμόζουσα.

Πιο κάτω παραθέτουμε ένα απόσπασμα συνεδρίασης του Κοινοτικού Συμβουλίου Αγίας Σοφίας, το υπ’ αριθ. 22 της 22-7-1971, συνταγμένο και γραμμένο από τον ίδιο, όταν ο τότε Πρόεδρος του χωριού Γεώργιος Χρ. Λαμπίρης, εισηγείται προς ψήφιση στα μέλη του Κ. Σ. την οικονομική συνεισφορά της Κοινότητος, για την ανέγερση Ανδριάντα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στην Αρεόπολη της Λακωνίας. Προσέξτε διατύπωση, λες και είχε τις γνώσεις, τελειόφοιτου Πανεπιστημίου ή των καλύτερων Κολεγίων του εξωτερικού.  «…….Ο Πρόεδρος εκήρυξεν την έναρξιν του Κοιν. Συμβουλίου και εισηγούμενος το ως άνω θέμα της ημερησίας διατάξεως, εξέθεσεν, κ. κ. Σύμβουλοι, ότι οι πρόγονοί μας, αγωνισταί της Εθνεγερσίας – Επαναστάσεως του 1821, εθυσίασαν τα πάντα, προπάντων την ζωήν των, εις τον υπέρ της Ελευθερίας της Πατρίδος μας αγώνα. Καθήκον μας Ιερόν και εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης προς τους ενδόξους προγόνους μας, κατ’ επιταγήν της Ιστορίας μας και διαιώνιση αυτής, δια του ατέρμονος χρόνου και των επερχομένων γενεών, είναι να αφιερώσουμε μνημεία – σύμβολα εις την εκείνων Ανάμνησιν. Καλώ υμάς κύριοι, όπως συνεισφέρομεν εις την ανέγερσιν ανδριάντος εις Αρεόπολιν Λακωνίας και εκάλεσε το Συμβούλιο όπως αποφασίσει σχετικώς……….»

Ο Γραμματέας Καραζάνος, ήταν εκείνος που επί πενήντα (50) περίπου χρόνια, μετέφερε την εικόνα της Κοινότητος προς τα έξω, προς όλες τις Δημόσιες Υπηρεσίες και Υπουργεία. «Κοιτάξτε πέννα, κοιτάξτε σύνταξη, κοιτάξτε καλλιγραφία. Μιμηθείτε τον Καραζάνο, τον Γραμματέα της Αγια Σοφιάς…» φώναζε ο Δ/ντής της Νομαρχίας, απευθυνόμενος στους υπαλλήλους, τριγυρίζοντας τα γραπτά του Καραζάνου από γραφείο σε γραφείο.

Ο Δημήτρης Καραζάνος είχε πάθος για τη δουλειά του. Την υπεραγαπούσε. Εργαζόταν με μεράκι και πέραν του ωραρίου για να εξυπηρετήσει τους κατοίκους του χωριού. Δεν ήταν λίγες οι φορές που άνοιγε το Γραφείο εκτάκτως για κάποιο συγχωριανό που συναντούσε, έως και στις 5:00 το πρωί, προτού αυτός, ταξιδέψει για Τρίπολη. Αρκετοί Γραμματείς άλλων Κοινοτήτων (Λύγδας, Σπυράκης κ.α.) έρχονταν κατά καιρούς στο χωριό μας για να τον συμβουλευτούν, όπως και αρκετοί Πρόεδροι του χωριού τον αναζητούσαν για να τους παρέχει τις πολύτιμες γνώσεις του σε Γραμματειακά και άλλα θέματα, ακόμα κι όταν αυτός βρισκόταν εν συντάξει.

Δεύτερή του ενασχόληση, ήταν και το ταβερνάκι – παντοπωλείο που διατηρούσε επί χρόνια στο ισόγειο του σπιτιού του, το οποίο είχε πλήρως εξοπλίσει, ειδικά από Σχολικά είδη για τους μαθητές του χωριού. Πέννες, κονδυλοφόρους, καλαμάρια, μολύβια, τετράδια……, δείγμα κι αυτό της αγάπης του για τα γράμματα και την πρόοδο των παιδιών. Εξαιτίας αυτής της πνευματικής, αλλά και υπηρεσιακής του κατάρτισης, ο Γραμματέας της Αγια Σοφιάς από τα πρώτα χρόνια της άσκησης του λειτουργήματός του, αποτελούσε μία από τις «κεφαλές» του χωριού. Και το γεγονός αυτό στα δύσκολα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής κόντεψε να το πληρώσει με την ίδια του τη ζωή. Αυτό ήταν το τίμημα.

Εκείνα τα χρόνια, οι άνθρωποι εκείνοι που αποτελούσαν τις «κεφαλές» του χωριού, αυτοί δηλ. που ήταν ανώτερης πνευματικής και κοινωνικής τάξης, αυτοί που είχαν σημαντική κοινωνική επιρροή, αποτελούσαν «στόχο» για καθένα που ήθελε να περάσει τη δική του επιρροή. Στόχο αποτέλεσε και ο Δημήτρης Καραζάνος για τους άνδρες του ΕΛ. Α.Σ. τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, με την πρόφαση ότι δεν δίκασε (δεν εισηγήθηκε την τιμωρία ως «διορισμένος Εισαγγελέας») τoυς κτηνοτρόφους του χωριού, σε κάποιο απ’ τα πολλά λαϊκά δικαστήρια «Ανταρτοδικεία», που συγκροτούνταν από τον ΕΛ.Α.Σ. Αποτέλεσμα ήταν να αιχμαλωτιστεί για διο μήνες, μαζί με τον συντοπίτη του Πέτρο Αντωνάκο και μετά βίας, μετά από μια σειρά γεγονότων, να γλιτώσει από βέβαιο θάνατο.

Ο Δημήτριος Καραζάνος συνταξιοδοτήθηκε περί τις αρχές της δεκαετίας 1970, ωστόσο όμως «βρέθηκε τρόπος» και ασκούσε τα καθήκοντά του ως Γραμματέας του χωριού έως και το έτος 1980. Συγκεκριμένα στις 22-3-1980, συνέταξε το τελευταίο Πρακτικό Συνεδρίασης Κοινοτικού Συμβουλίου.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, εκδηλώνοντας την υπέρμετρη αγάπη για το λειτούργημά του, συνήθιζε με κείνο το αργό νωχελικό βήμα, έχοντας ριγμένο το γκρίζο παλτό στην πλάτη, να κατευθύνεται προς το Γραφείο της Κοινότητας, που εκείνο τον καιρό βρισκόταν στην πλατεία του χωριού, στο ισόγειο μέρος της οικίας Νικ. Φαρμασώνη. Καθόταν με τις ώρες και του άρεσε να παρακολουθεί τις συνεδριάσεις και τα δρώμενα του Κοιν. Συμβουλίου. Κρατούσε μάλιστα και αντικλείδι του Γραφείου για «παν ενδεχόμενο».

Κάποια φορά όμως του ζήτησαν το αντικλείδι και του είπαν: «Δημήτρη, ….δεν χρειάζεσαι πλέον εσύ να έρχεσαι εδώ. Τα καταφέρνουμε και μεις…..». Το γεγονός αυτό, τον πλήγωσε αφόρητα, του τριβέλιζε το μυαλό και τον βάραινε μέσα του έως τον θάνατό του. Ήταν ένα απ’ τα παράπονά του.

Κατά την κηδεία του, κανένα επίσημο όργανο, καμία υπηρεσία, κανένας εκπρόσωπος δεν παρέστη στην νεκρώσιμη ακολουθία. Ούτε ένα τηλεγράφημα δεν απεστάλη για έκφραση λύπης.

Ωστόσο όμως, ένα χρόνο μετά το θάνατό του και μετά το πέρας της Ακολουθίας του Μνημόσυνου στην Εκκλησία της Αγια Σοφιάς, βρέθηκε ένας ΑγιαΣοφίτης, ο υπάλληλος του Ι.Κ.Α., αείμνηστος Χαράλαμπος Αντωνάκος και εκφώνησε τα παρακάτω λόγια για τον Γραμματέα το χωριού:

«Αγαπητέ μου Δημήτρη

Σήμερα ήρθαμε στην Εκκλησία του χωριού μας, στην Αγία Σοφία για να εκπληρώσουμε το υπέρτατο θρησκευτικό μας καθήκον, να δοξολογήσουμε, να υμνήσουμε και να ευχαριστήσουμε τον Πανάγαθον Θεόν μας. Παράλληλα όμως ήρθαμε για να ενώσουμε την φωνή μας, να προσευχηθούμε και να παρακαλέσουμε τον μεγάλο Θεόν μας, όπως την ψυχή σου αναπαύσει κοντά στους Αποστόλους και στους Αγίους, σε σκηνές δικαίων, εκεί που δεν υπάρχει λύπη, πόνος, στεναγμός, αλλά ατελείωτος ζωή, όπως μας λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός.

Πέρασε ένας χρόνος που, χωρίς καθόλου να βασανιστείς, έφυγες από κοντά μας και πέρασες στη ζωή των αθανάτων. Πέρασε ένας χρόνος που κάτω από τον πολυέλαιο αυτόν, συγγενείς και φίλοι σου δώσαμε το τελευταίο μας φιλί. Πέρασε ένας χρόνος που η δροσερή γη της Αγια Σοφιάς, η γη των πατέρων μας και των παππούδων μας, σε αγκάλιασε σφιχτά μέσα της για να σε φιλοξενεί στους αιώνας. Και όμως ο χρόνος αυτός, που είναι παρηγορητής πάντων, δεν μπόρεσε να σε βγάλει καθόλου από το μυαλό μας. Είναι γεγονός πως δεν ξεχνιούνται οι νεκροί, ποτέ δεν ξεχνάμε τα προσφιλή μας πρόσωπα, όσος καιρός κι αν περάσει. Δεν ξεχνιούνται γιατί όλοι στο πέρασμά τους αφήνουν κάτι.

Εσύ αγαπητέ μου Δημήτρη μας άφησες πολλά.

Το αυξημένο σου θρησκευτικό συναίσθημα, η μεγάλη σου πίστη εις τον Θεόν, η αξιοπρέπειά σου και το ήθος σου, η χαρακτηριστική υπομονή σου, η ειλικρίνειά σου και η σιωπή σου, η συμπεριφορά σου και η ευγένειά σου και πολλές άλλες αρετές σε έκαναν έναν σωστό άνθρωπο και παράδειγμα προς μίμηση.

Αλλά και σαν Κοινοτικός Υπάλληλος μας άφησες πολλά. Εργάστηκες για την Κοινότητά σου πάρα πολύ, με μεγάλο ζήλο, επιτρεψέ μου την έκφραση, με πάθος. Επήρες τη σκυτάλη από τον προκάτοχό σου και λειτουργό αυτής εδώ της Εκκλησιάς και την κράτησες ψηλά 50 περίπου χρόνια. Έγραφες τότε που δεν έγραφε κανείς, κουραζόσουν πολύ, τότε που λίγοι άνθρωποι κουράζονταν για τέτοιους υψηλούς σκοπούς. Με συμπαραστάτες τους συγχωριανούς σου πέτυχες πολλά που δεν λέγονται αυτή τη στιγμή, ένα μόνο θα θίξω: χάρις στη δυνατή σου πέννα η κοινότητά μας πήρε πολλά από την  Unra και το σχέδιο Μάρσαλ, σε σύγκριση με άλλες κοινότητες της αυτής κατηγορίας.

Θέλω να σου θυμίσω που κάποτε τα δυνατά γραφτά σου τα τριγύριζε στη Νομαρχία ο Διευθυντής, λέγοντας στους υπαλλήλους του «κοιτάξτε πέννα, κοιτάξτε σύνταξη, μιμηθείτε τον Καραζάνο τον Γραμματέα της Αγια Σοφιάς»

Καιροί δύσκολοι κατά την μακριά σταδιοδρομία σου, όπως όλοι βασανίστηκες, ταλαιτωρήθης, ποτέ δεν βαρυγκώμησες, ποτέ δεν θέλησες να εκδικηθείς, πάντοτε συγχωρούσες. Άξιον λόγου είναι το γεγονός που στην Κατοχή στο σπίτι σου κοιμόντουσαν οι Γερμανοί, απειλητικός και θυελλώδης ο ΕΛ. Α.Σ. στην αυλή σου, στη μέση εσύ και κατόρθωσες να βρεις τη Χρυσή Τομή και να μην γίνει τίποτα, διότι οι μετέπειτα συνέπειες για το χωριό μας θα ήταν μεγάλες, τραγικές………………..

Ένα σου λέω ακόμη, αυτό που είπε  ο Απόστολος των Εθνών Παύλος: «τον αγώνα τον καλό αγωνίστηκες και τον δρόμο τελείωσες». Η μνήμη σου θα είναι αιώνια».

Αυτός ήταν ο σιωπηρός και πάντα στοχαστικός Δημήτρης Καραζάνος, ο Γραμματέας της Κοινότητας της Αγια Σοφιάς.