Κεραμοποιία ΑγιαΣοφιάς, ίσως άρμοζε ο τίτλος του παρόντος άρθρου. Ναι, συνέβαινε κι αυτό, τα παλαιότερα όμως χρόνια, τότε που το χωριό μας ήταν αύταρκες σε τέχνες, σε επαγγέλματα, σε καταναλωτικά και άλλα αγαθά, όπως άλλωστε έχουμε περιγράψει και τεκμηριώσει σε προηγούμενες αναρτήσεις.

Σε κεινα τα χρόνια θα γυρίσουμε σήμερα πίσω, κάπου στη δεκαετία 1940, όταν για τελευταία φορά λειτούργησαν τα κεραμιδοκάμινα του χωριού μας, τα οποία κατασκεύαζαν κεραμίδια για τη στέγαση των σπιτιών.

Τα δύο (2) παλαιότερα κεραμιδοκάμινα του χωριού βρίσκονταν αντιστοίχως στην περιοχή «Άγιοι Ανάργυροι» και «Κακοκεφάλα». Το πρώτο είχε κατασκευάσει ο «Γιάνναρος» το οποίο λειτουργούσε ο ΑναργυρόΓιαννης και άλλοι ΑγιαΣοφίτες και το δεύτερο οικογένειες «Σιαβελή».

Τα δύο (2) όμως τελευταία καμίνια, τα οποία κάλυψαν επαρκώς τις ανάγκες του χωριού μας σε κεραμίδια, μετά και από τα γνωστά γεγονότα της «Κατοχής» (όπου καταστράφηκαν τα περισσότερα σπίτια του χωριού), ήταν στο ρέμα της Περδικόβρυσης, το ένα σχεδόν απέναντι στο άλλο, ανάμεσα στα οποία κύλαγε το νερό της ρεματιάς. Η συγκεκριμένη επιλογή του τόπου έγινε, επειδή σε αυτό το σημείο υπήρχε νερό  και κοκκινόχωμα (ένα είδος πογανόχωμα) απαραίτητο συστατικό για την καλή ποιότητα των κεραμιδιών.

Το ένα κεραμιδοκάμινο, αυτό που βρισκόταν στην Περδικόβρυση (λίγα μέτρα πιο κάτω απ’ τη σημερινή πηγή), το είχε κατασκεύασε ο Παναγιώτης ΛΥΜΠΕΡΗΣ του Σαράντου, σπουδαίος τεχνίτης της εποχής εκείνης. Το άλλο κεραμιδοκάμινο, το οποίο βρισκόταν απέναντι από την Περδικόβρυση (στου Γιαλή την Καρυδιά), το είχε κατασκεύασε ο Βασίλειος ΛΑΜΠΙΡΗΣ του Δημητρίου ή Κούμανης.

Λίγο πολύ όλοι οι ΑγιαΣοφίτες πέρασαν από κείνα τα καμίνια, δουλεύοντας αμισθί, προπάντων όμως αγαπημένοι, μονοιασμένοι με ένα πρωτόγνωρο αίσθημα αλληλεγγύης για να καλύψουν τις ανάγκες της στέγασης των σπιτιών τους.

(Περισσότερα μετά τις φωτο).

Αυτοί όμως που εργάστηκαν χωρίς σταματημό, νύχτα μέρα, όλη εκείνη την περίοδο, ήταν αυτοί που είχαν κατασκευάσει τα καμίνια, καθώς και ορισμένοι άλλοι οι οποίοι γνώριζαν καλά τα μυστικά της τέχνης και εν πάσει περιπτώσει είχαν ταλέντο στην κατασκευή των κεραμιδιών. Εργάστηκαν όλοι χωρίς αμοιβή, κυριευμένοι από ένα αίσθημα αγάπης για το χωριό και τους συγχωριανούς τους, νιώθοντας την ανάγκη να ενεργήσουν έτσι για να καλύψουν σε σύντομο χρονικό διάστημα τις ανάγκες στέγασης των σπιτιών.

Στο καμίνι της Περδικόβρυσης αρχιμάστορας ήταν ο Παναγιώτης ΛΥΜΠΕΡΗΣ του Σαράντου, έπειτα ο ο Παναγιώτης ΡΟΥΝΗΣ του Γεωργίου, ο Γεώργιος ΦΑΡΜΑΣΩΝΗΣ του Κων/νου, ο Ιωάννης ΛΥΜΠΕΡΗΣ του Παν., τα μέλη της οικογένειας Κων/νου ΡΟΛΛΑ (Μιχάλης, Ελένη κ.λ.) και ορισμένοι άλλοι.

Στο άλλο καμίνι αρχιμάστορες ήταν τ’  αδέλφια Βασίλειος ΛΑΜΠΙΡΗΣ και Ιωάννης ΛΑΜΠΙΡΗΣ του Δημητρίου (Κουμαναίοι), ο Βασίλης ΡΟΛΛΑΣ, ο Χρήστος Γ. ΣΙΑΒΕΛΗΣ, ο Χρήστος Δ. ΛΑΜΠΙΡΗΣ, ο Γεώργιος Κ. ΛΑΜΠΙΡΗΣ (μετέπειτα Ιερέας), Σταύρος ΣΙΑΒΕΛΗΣ, καθώς και ορισμένοι άλλοι.

Οι εργάτες αφού κοσκίνιζαν το κοκκινόχωμα και πρόσθεταν ποσότητα νερού, το πατούσαν αρκετοί ώρα ξυπόλητοι με τα πόδια έως που αυτό γινόταν μαλακός πολτός (λάσπη). Έπειτα ο πολτός, τοποθετείτο σε ένα σιδερένιο καλούπι κοίλου σχήματος, όπως του κεραμιδιού, το οποίο είχε μια σιδερένια λαβή στην άκρη. Ανάμεσα στον πολτό και στο καλούπι τοποθετείτο ψιλή άμμο για καλύτερη αποκόλληση.

Η επόμενη φάση παραγωγής, ήταν η αποξήρανση των κεραμιδιών στον ήλιο επί δύο – τρείς μέρες περίπου.

Η τελευταία και πιο δύσκολη φάση  ήταν η διαδικασία του «ψησίματος» των κεραμιδιών επάνω στο καμίνι. Τα κεραμίδια τοποθετούντο όρθια, στίβες – στίβες το ένα επάνω στο άλλο, στην οροφή του καμινιού. Οι φλόγες του καμινιού, που έκαιγε στο φουλ από διό μέρες πριν, περνούσαν μέσα απ’ τις μικρές οπές της οροφής και στη συνέχεια διαπερνούσαν τα κεραμίδια που ήταν τοποθετημένα πάνω σε αυτό. Το καμίνι έκαιγε συνεχώς νύχτα μέρα και ήταν υπό την διαρκή επιτήρηση του εμπειροτεχνίτη πρωτομάστορα. Τα κεραμίδια από την πολύ πυράκτωση κοκκίνιζαν τόσο, όπως το πυρακτωμένο σίδερο στο καμίνι, ψήνονταν κυριολεκτικά. Και μόνο την κατάλληλη χρονική στιγμή, όταν έκρινε ο αρχιμάστορας, σταματούσε η λειτουργία του και τα κεραμίδια έβγαιναν στέρεα, γυαλιστερά και πολύ ανθεκτικά.

Σήμερα πολλά τέτοια κεραμίδια, κατασκευασμένα από κείνη την παραδοσιακή υπαίθρια  βιοτεχνία του χωριού μας, εξακολουθούν να στεγάζουν ακόμα μερικά σπίτια και καλυβόσπιτα του χωριού μας, θυμίζοντας άλλες εποχές. Σε πολλά απ’ αυτά, τα οποία έχουμε κρατήσει ως κειμήλιο, υπάρχουν επάνω τους χαραγμένα τα αρχικά των παιδιών που τα κατασκεύασν « Γ. Δ. Σιαβελής», «Σοφία Γ. Ρόλλα», «Β. Δ. Λαμπίρης» κ.α. (βλέπε φωτο)

Σήμερα  τα  κεραμιδοκάμινα της ΑγιαΣοφιάς δεν υπάρχουν πια. Θάφτηκαν κάτω από τόνους χωμάτων κι από αλλεπάλληλες στρώσεις ξεραμένων φύλλων απ΄τα πλατάνια της ρεματιάς. Δεν πρέπει όμως να τ’  αφήσουμε απ΄τη μνήμη μας και την ψυχή μας. Όχι μόνο για να μην ξεχνούμε την ιστορία μας, αλλά και επειδή το μήνυμα των δύσκολων περιστάσεων της εποχής εκείνης, εξακολουθεί να είναι διαχρονικό έως σήμερα.